اهمیت خواب در نوزادان

چرا خواب برای نوزاد اهمیت دارد؟

اهمیت خواب در نوزادان به این دلیل است که خواب نقشی اساسی در شکل گیری مغز کودکان ایفا می‌کند. علاوه بر آن نقشی مستقیمی در شادابی و رفتارشان در طول روز دارد.

تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد، خواب مناسب برای توجه و هوشیاری، تغییرات مزاج و خلق خو، یادگیری و حافظه، فرآیند‌های ادراکی، دامنه لغات، انعطاف پذیری بچه‌ها ضروری است.

اهمیت خواب در نوزادان با سن آن‌ها در ارتباط است. کودکان نوپا و تازه متولد شده به زمان بیشتری از خواب نیازدارند. آن‌ها به طور متوسط 16 تا 18 ساعت روز را در خواب سپری می‌کنند.

برای نوزادان خواب به بخش‌های کوچکی تقسیم می‌شود و هرچه بزرگتر می‌شوند مدت خواب آنها کم‌کم کاهش پیدا می‌کند. به نکته توجه داشته باشید، زمان خواب کودک به تدریج با افزایش سن کاهش می‌یابد. و نیاز آن‌ها به خواب کمتر می‌شود.

 مقدار خواب نوزاد در ماه‌های ابتدایی

 نوازدان تازه متولد شده

نوزاد تازه متولد شده هرگز در شب به یک خواب طولانی نمی‌رود. او باید به طور مکرر شیر بخورد(تقربا هر 2 ساعت یکبار). در حقیقت دو تا سه ساعت همه‌ی مدت زمانی است که شما می‌توانید از کودک تازه متولد شده انتظار خوابیدن داشته باشید. البته این مدت زمان به ترکیب شیری که به کودک می‌دهید و مقدار تغذیه کودک و عوامل دیگر نیز بستگی دارد.

نوزاد دو تا سه ماه

حداکثر زمان یک خواب آنها 5 ساعت است. کارشناسان عقیده دارند کودکان سه ماهه همچنان به دو تا سه بار شیردهی در طول شب نیازدارند. به خصوص در شرایطی که کسی از آن‌ها پرستاری می‌کند.

نوزاد چهار ماه

هنوز هم آنها در یک دوره می‌توانند تا 5 ساعت بخوابند و خوابشان تمامی طول شب را در بر نمی‌گیرد. همه این‌ها از این مهم منشا می‌گیرد که کودک 4 ماهه به وزن قابل قبولی رسیده که از لحاظ متابولیکی، کمتر به تغذیه شبانه نیاز داشته باشد. آنها در طول شب به دو وعده شیر دهی نیاز دارند اما بعضی از نوزادان تا 3 وعده نیز شیر می‌خورند.

نوزاد پنج ماهه و نوزاد شش ماهه

کم‌کم خواب کودک در طول شب بیشتر می‌شود، پس اگر در این سن کودک شما مدام و در‌جا از خواب می‌پرد می‌توانید اطمینان داشته باشد که ریشه مشکل در جایی دیگر نهفته است و این اتفاقات به سن او و نیازهایش بی‌ارتباط است. شما به کمک توصیه‌های یک پزشک می‌توانید به مرور تغذیه‌های شبانه کودکتان را کمتر و نهایتا قطع کنید. در واقع در این سن کودک شما آماده‌ی تغییر است. هر چند خود به آن اعتراض کند و چندان خوشش نیاید.

مراحل خواب در کودکان

اهمیت خواب در نوزادان همانطور که پیش‌تر ذکر شد از جهاتی با بزرگسالان متفاوت بوده و در ذیل به شرح مختصری از میزان و مراحل خواب کودکان می‌پردازیم:

مرحله نخست خواب، کوتاه‌ترین مرحله خواب است و به نوعی مرز میان خواب و بیداری به شمار می‌رود. بیدار کردن کودک در این مرحله به مراتب آسان‌تر از مراحل دیگر است و کوچک‌ترین صدا و حرکتی می‌تواند توجه کودک را به خود جلب کرده و او را بیدار کند. حرکات مختصر و غیر ارادی عضلات کودک که می‌تواند به شکل ضرباتی تکانه‌ای بروز کند. از دیگر مشخصه‌های این مرحله است.

در مرحله دوم که مرحله‌ی خواب سبک نیز نامیده می‌شود، کودک پس از یک روز شلوغ و پرتکاپو آرام آرام شروع به خوابیدن می‌کند و امواج مغزی به سمت آهسته و منظم شدن می‌روند. در این مرحله چشم‌های نوزاد حرکت نمی‌کند و این خواب کمی عمیق‌تر از خواب اول بوده اما چندان با رویا دیدن در ارتباط نمی‌باشد.

خواب با حرکت سریع چشم ها ( خواب REM )

هر چند تفاوت‌های نوزادان و بزرگسالان به تدریج از مرحله‌ی دوم مشهود می‌شود اما در مرحله‌ی سوم شاهد اصلی ترین تفاوت‌ها هستیم. نوزادان نسبت به بزرگسالان از الگوی خواب متفاوتی برخوردارند‌. آنها مدت زمان کمتری را در خواب (REM)سپری می‌کنند. چرخه‌های خواب در کودکان کوتاه تر است. در این مرحله خواب عمیق، امواج مغناطیسی مرحله دوم ناپدید می‌شود و  خود را با امواج آهسته‌ای به نام دلتا جایگزین می‌کنند. خواب عمیقی که در این مرحله آغاز می‌شود تقریبا یک چهارم کل زمان خوابیدن را به خود اختصاص می‌دهد.

وقتی نوزاد کم می‌خوابد

اهمیت خواب در نوزادان به حدی است که عدم خواب کافی سبب می‌شود وضعیت کودکان ما بین دو حالت بیش‌فعالی و بدخلقی در نوسان باشد. عدم خواب کافی می‌تواند خصوصیات سندرم ADHD در کودکان را نیز تقلید کند. حتی اندکی محدودیت خواب در نوزاد می‌تواند تاثیرات قابل توجهی در رفتار روزانه‌اش داشته باشد. در سنین بالاتر که کودکان به مدرسه می‌روند، کمبود خواب خود را به صورت اشکال در فرآیند ادراکی کودک و انشعاب عملکردی او نشان می دهد.

طبق تحقیقات آکادمی اطفال آمریکا یک چهارم کودکان زیر 5 سال از کمبود خواب رنج می‌برند. شواهد نشان‌داده که عدم خواب کافی در کودکان با رینیت آلرژیک در ارتباط بوده و موجب ضعف در سیستم ایمنی می‌شود. همچنین شواهدی وجود دارد که خواب کم باعث بروز مشکلات قلبی و عروقی، چاقی، دیابت و فشار خون بالا در سنسن بالاتر می‌شود.

بی خوابی

بیدار بودن نوزاد در هفته‌های اول زندگی رخداد عجیبی نیست اما می‌تواند در ادامه تبدیل به یک مشکل طاقت فرسا شود. بخش قابل توجه‌ای از کودکان با مشکلات بی‌خوابی دست و پنجه نرم می‌کنند. مشکلات بی خوابی معمولا خیلی زود و با این اشکال مشخص می شوند:

 بی خوابی شدید

کودک شدیدا گریه می‌کند و بی تاب است و در برابر به خواب رفتن مقاومت می‌کند.

بی‌خوابی با فعالیتهای حرکتی شدید که اغلب از نوع “خودآزاری” است. کودک نوسان می‌کند، قسمتهای خاصی از بدن را می‌مالد(گوش ها و صورت)، خراش می‌دهد، جیغ می‌کشد.

بی خوابی بزرگ خاموش

چشمان کودک در بیشتر روز و شب باز است و ممکن است علائم دیگری را بروز ندهد اما شدیدا از بی‌خوابی رنج می‌کشد.

راهکار‌هایی ساده برای خوابیدن نوزاد

اهمیت خواب در نوزادان به قدری زیاد است که والدین اغلب نگران خواباندن آنها هستند. اما آیا راهکاری عملی برای خواباندن راحت تر نوزادان وجود دارد؟

پاسخ این سوال بله است. کار‌هایی وجود دارد که اگر والدین آنهارا به خوبی و طبق اصول گفته شده انجام دهند، خواب را برای نوزاد راحت‌تر و طولانی‌تر می‌کند.

نور را تنظیم کنید

تنظیم نور محیط در سنین مختلف مفید است. آشنایی با شب روز وکم بودن نور در زمتن خواب برای تنظیم خواب نوزاد بسیار مفید است. در واقع تاریکی باعث ترشح ملاتونین یا همان هرمون خواب می‌شود. اگر در طول روز نوزادتان را در محیط‌های روشن قرار بدهید و شب‌ها محیط را تاریک کنید، متوجه خواهد شد که چه زمانی باید بخوابد. این کار باعث تنظیم ساعت بیولوژیک بدن نوزاد می‌شود.

برنامه روتین خواب نوزاد

برنامه روتین قبل از خواب نوزاد یکسری کار‌های مشخص است که طبق یک روال مشخص هر شب قبل از خواب نوزاد برای او انجام می‌شود تا به بهبود خواب او کمک کند.

این کار‌ها نه تنها موجب بهبود فرآیند خواب کودک می‌شود، بلکه سبب می‌شود با سر رسیدن زمان خواب کودک به آسانی به خواب برود. در واقع رسیدن به وقت خواب شب نوزاد، انجام این کار‌ها سیگنالی را به مغز کودک ارسال می‌کندکه حالا وقت خواب است.

قبل از خواب کار‌هایی را انجام دهید که به آرامش و خواب نوزاد کمک می‌کند. برای مثال:

• به نوزاد شیر بدهید
• او را حمام کنید
• برای او صدای سفید پخش کنید
• نور محیط را کم کنید
• دستانش را بشویید
• کتاب یا لالایی بخوانید
• پوشکش را تعویض کنید

نکته مهم این است که شیر دهی را اولین کار درنظر بگیرید تا نوزاد در زمان شیر خوردن به خواب نرود. این کار درستی نیست و به مرور زمان باعث ایجاد عادت بد و بد‌خوابی برای نوزاد می‌شود.

تعویض پوشک

قبل از خواب باید پوشک نوزاد را تعویض کنید. اگر واقعا یک افتضاح به بار نیامده و اوضاع تحت کنترل است، از تعویض شبانه پوشک خودداری کنید. زیرا تعویض پوشک به خودی خود خواب کودک را می‌پراند و او را هشیار می‌کند. اگر واقعا نیاز به تعویض پوشک بود، این کار را با کمک نور کم و آهسته انجام دهید.

کنترل کالری روزانه

معمولا کودک در شب کمتر به شیر نیاز دارد و در واقع بیشترین میزان مصرف شیر را باید در روز برایش در نظر بگیرید. اگر کالری دریافتی روزانه‌اش را در دست بگیرید و او در طول روز درست و حسابی غذا بخورد. نوزادان شیرخوار لازم است هر دو تا سه ساعت شیر بخورند. در مجموع 8 تا 12 وعده شیردهی برای نوازادان در طول روز مناسب بنظر می‌رسد. تا وقتی که نوزاد به سن استفاده از غذای جامد برسد(شش ماهگی). در این زمان کودک به 4 تا 5 وعده شیر در روز نیاز دارد.

عجله نکنید

همه ادم ها ه کوچک و چه بزرگ در طول خواب شبانه از خواب بیدار می‌شوند و خیلی سریع دوباره به خواب برمیگردند.نوزادان نیز در خواب بیدار می‌شوند و گریه می‌کنند. اما گاهی اگر دیرتر به سراغشان برویم خودشان به خواب برمیگردند.

پس به کودکتان فرصت کافی برای آرام شدن بدهید. اضطراب را از خود  دور کنید، این اضطراب مستقیم بر روی نوزاد اثر می‌گذارد و باعث بی‌خوابی آنها می‌شود.

کودکان به تدریج خودشان را با شرایط وفق می‌دهند و تسکین می‌یابند. اگرنوزاد خود به خود آرام نشد شما باید آن‌ها را آرام کرده و نیاز هایشان را برطرف کنید تا دوباره به خواب بروند این یکی از کار های مهم شما و با اهمیت خواب در نوزادان است.