آپنه خواب

برای کودکان ممکن است مشکلاتی به وجود بیاید و وظیفه هر مادری این است که با این مشکلات به درستی آشنا شود. یکی از مشکلاتی که ممکن است برای کودکان به وجود بیاید «آپنه خواب»است که نوعی بیماری تنفسی است.

در این مقاله درباره نحوه تشخیص آپنه، انواع آن و راه‌های درمان آن پرداخته‌ایم.

با ما همراه باشید.

آپنه خواب چیست

آپنه خواب نوعی اختلال تنفسی است که در آن فرد مبتلا در طول شب بارها نفسش قطع و وصل می‌شود.

این کار به مرور زمان باعث کم شدن اکسیژن بدن و ایجاد اختلال ها مختلف می‌کند.

آپنه خواب کودک

آپنه خواب برای بزرگسالان باعث بروز خواب آلودگی می‌شود. اما در کودکان اینطور نیست. معمولا آپنه خواب برای کودکان باعث بروز مشکلات رفتاری می‌شود. یکی از علت‌های بروز این مشکل برای بزرگسالان چاقی است. در حالی که در کودکان مشکلاتی مثل بزرگ شدن لوزه، گرفتگی بینی و مشکلات مغزی میتونه باعث به‌وجود آمدن آپنه شوند.

انواع آپنه

انواع آپنه خواب:

آپنه خواب مرکزی(CSA)

این نوع آپنه نسبت به آپنه انسدادی کمیاب‌تر است. معمولا به دلیل اختلال سیستم عصبی اتفاق می‌افتد. به این شکل که مغز جلو ارسال سیگنال به ماهیچه های کنترل تنفس را به طور موقت میگیرد.

آپنه خواب مرکزی معمولا به دلیل داشتن بیماری زمینه ای به وجود می‌آید و معمولا فرد مبتلا به این نوع آپنه به ندرت خروپف می‌کند.

علت بروز این نوع آپنه هنوز ناشناخته است. اما بعضی از مسائل می‌تواند باعث بروز این مشکل شود.

مثل:

• نوزادانی که مادر سیگاری دارند یا در معرض دود سیگار هستند.
• کودکانی که ضایع نورولوژیک دارند مثل تومور مغزی و…
• نوزادان نارس که هنوز به رشد کافی نرسیده اند.

آپنه انسدادی خوب(OSA)

آپنه انسدادی شایع‌ترین نوع آپنه است. زمانی که عضلات پشتیبانی کننده بافت نرم مجاری هوا در زمان خواب نسبت به زمان بیداری خاصیت خود را ازدست می‌دهد، جریان هوا داخل بینی و دهان مسدود می‌شود.

برای بزرگسالان این مشکل باعث خروپف کردن می‌شود. اما برای کودکان باعث قطع تنفس می‌شود.

آپنه خواب مختلط یا ترکیبی(CMSA)

این نوع آپنه بسیار نادر است و ترکیبی از آپنه انسدادی و مرکزی است.

ریتم طبیعی تنفس توسط گروهی از نورون‌های مغزی سازماندهی می‌شود. آن‌ها بر اساس میزان کربن دی اکسید خون تعداد و عمق تنفس را معین می‌کنند.

این مغز است که دستور می‌دهد کی باید دم را انجام دهیم و کی هوای موجود در ریه هایمان را با بازدم بیرون دهیم. مشخصا با اختلال در سیستم‌های پیام رسانی مغز آپنه‌ی مرکزی بوجود می‌آید.

آپنه مرکزی می‌تواند در بسیاری موارد، در همراهی با آپنه انسدادی باشد که به این حالت آپنه میکس اطلاق می شود.

اپیدمیولوژی آپنه خواب

آپنه خواب بر روی زنان و مردان به یک اندازه تاثیر گذار است حتی نوزادان زیز یک سال را هم در گیر می‌کند.

البته میزان شیوع آپنه خواب در کودکان نامشخص است. اما تحقیقات نشان داده حدود 5% از نوزادان زیر یک‌سال در دنیا درگیر آپنه می‌شوند. با تشخیص سریع آپنه می‌توانیم از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنیم.

علائم بروز آپنه خواب

از مهمترین علائم بروز آپنه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• خروپف کودک با صدای زیاد
• تنفس منقطع در طول خواب
• از خواب پریدن کودک بزرگ‌تر همراه با تنگی نفس
• بیدار شدن همراه با خشکی دهان و گلو درد
• سردرد صبحگاهی در کودک
• بی‌خوابی در کودک
• پرخوابی در طول روز
• نداشتن تمرکز
• بد‌خلقی

تشخیص آپنه خواب

سختی تنفس در خواب می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. پس مجموعه‌ای از ارزیابی‌ها لازم است تا بتوانیم از وضعیت کودک اطمینان خاطر پیدا کنیم.

نشانه‌های مختلفی وجود دارد که والدین می‌توانند به وسیله آن متوجه بروز آپنه شوند.

اولین کاری که والدین باید انجام بدهند گوش کردن دقیق به تنفس کودک است بخصوص نوزادان.

نوزاد به طور طبیعی در طول نفس کشیدن توقف می‌کند. البته باید حواستان باشد که بیشتر از 10 ثانیه این توقف طول نکشد.

اگر کودک برای نفس کشیدن تلاش زیادی می‌کند و حس خفگی دارد یا تنفس کودک صدا دار و نویزدار است باید به یک پزشک و متخصص درمانی مراجعه کنید.

به این نکته باید توجه کنید که گریه و پیچ تاب خوردن کودکان در تخت بسیار شایع است. ولی خرناس کشیدن اینطور نیست. نوازادان خرناس نمی‌کشند و خروپف نمی‌کنند. این موضوع را حتما پیگیری کنید.

اگر حس کردید که رفتار کودک تغییر کرده بیش از اندازه بی‌تحرک و خواب آلود شده‌است، به پزشک مراجعه کنید.

نحوه تشخیص قطعی آپنه خواب

طبق تحقیقات آکادمی درمان خواب آمریکا (AASM)، تنها راه کارآمد و مناسب برای تشخیص دقیق آپنه خواب کودک، مطالعه خواب او در آزمایشگاه خواب است.

در زمان مطالعه و بررسی خواب (که طبق توصیه این سازمان باید در آزمایشگاه و شرایط کنترل شده صورت بپذیرد و نه در خانه)سنسورهای پلی‌سومنوگرافی بر روی کودک قرار می‌گیرند که امواج مغزی، ضربان قلب و فعالیت تنفسی کودک را در حین خوابیدن با دقت کافی بررسی کند.

این روش به واشکافی مشکلات تنفسی نوزاد و تشخیص اختلال کمک زیادی می‌کند. پیش از بردن کودک به یک Sleep lab، باید مطمعن شد که برای کودکان باشد. چون شیوه‌ای که برای بررسی اختلالات خواب کودکان استفاده می‌شود، با بزرگسالان متفاوت است.

همچنین این مراکز از متخصصانی که تجربه کار با کودک را دارند استفاده میکنند که مزیت‌هایی برای ما و نوزاد دارد.

عواملی که باعث تشدید بروز آپنه می‌شود

آپنه خواب در کودکان زیر 6 ماه شایع نیست. در کنار چاقی و اضافه وزن، عوامل دیگری در ارتباط با آپنه خواب مشاهده می‌شود که می‌تواند باعث بروز آپنه خواب باشد یا آن را تشدید کند:

• کودکان سندروم داون
• ناهنجار‌ی‌های آناتومیک مادرزادی در صورت (لب شکری‌ها)
• فلج مغزی
• کم خونی داسی شکل
• کم وزنی در بدو تولد
• سابقه فامیلی یا بروز صفات اکتسابی
• اختلالات متابولیک
• دارو
• عفونت ها
• تشنج
• اسید رفلاکس

آپنه خواب چگونه درمان می‌شود

درمان‌های آپنه به دو مقوله نوع آپنه و شدت علاِئم وابسته هستند.

در ارتباط با آپنه انسدادی بعضی از نوزادان نیازمند عمل جراحی هستند. اما اکثر کودکان با افزایش سن و بزرگ‌تر شدن راه‌های هوایی مشکل آپنه نیز برطرف می‌گردد.

اما ممکن است بعضی از اونها نیاز به اکسیژن‌تراپی داشته باشن. و این فرآیند را تا رشد راه‌هایی هوایی شان ادامه دهند.

اگر کودک زیر 4 ماه باشد:

از آنجایی که الگوی خوابش تقریبا غیرقابل پیش بینی است، توصیه می‌شود یک ماسک اکسیژن همواره به بینی او متصل باشد.

روش دیگر فشار مثبت جریان هوا یا(CPAP) است. سی‌پی‌ای‌پی دستگاهی مجهز به یک ماسک است که به آهستگی هوا را از راه بینی به ریه‌های نوزاد می‌فرستد.

از جمله روش‌های جراحی نیز می‌توان به برداشت لوزه‌ها اشاره کرد که توسط متخصص ENT گوش و حلق و بینی انجام می‌شود. برداشتن لوزه های متورم کودک موجب رفع انسداد شده و در نتیجه آپنه خواب از بین می‌رود.

در کودکانی که دچار اضافه وزن و مبتلا به آپنه خواب مبتلا هستند، اکیدا توصیه می‌شود که در ابتدا اقدام به کاهش وزن کنند.

درمان دارویی

درمان‌های دارویی نیز وجود دارد که برای بهبود وضعیت تنفسی کودک می‌توان از آن ها بهره گرفت.

برای مثال:

مونته‌لوکاست اثرات درمانی کوتاه‌مدت مفیدی برای OSA در سایر کودکان سالم و غیرچاقی دارد که از طریق جراحی درمان نمی‌شوند.

در موارد پیچیده‌تر و شدید نیز شاید پزشک تصمیم به تراکئوستومی یا شکاف نای بگیرد.

این عمل به طور عمده برای ایجاد یک راه تنفسی بغیر از راه اصلی مورد استفاده است.